Zelfherstel

Zelfherstel gaat over hoe een jongere zichzelf kan vergeven en weer verder kan na het plegen van het delict.

Voor zelfherstel is het belangrijk dat de jongere motivatie heeft om zijn leven op een andere manier in te gaan richten. Daar heeft de jongere hoop en vertrouwen voor nodig. Ook is het belangrijk dat de jongere zichzelf kan vergeven en gevoelens van schuld en schaamte een plek kan geven.

In de praktijk wordt er met jongeren al heel veel aan zelfherstel gewerkt. Alle acties die de jongere doet (met hulp van netwerk en/ of professionals) voor een betere toekomst- zoals het vinden van een opleiding, baan of passende woonplek- zijn acties die horen bij zelfherstel.

Naast praktische punten, richt zelfherstel zich ook op het vormen van een positief zelfbeeld van de jongere. Om zelfherstel bij jongeren aan te wakkeren is het belangrijk dat er oprechte interesse van mens tot mens is. Door goed naar de jongere te luisteren en door te vragen merkt hij dat er echt aandacht is voor zijn verhaal. Een open en geïnteresseerde houding richting de jongere maakt dat het voor de jongere makkelijker wordt zijn verhaal te delen.

Werken aan zelfherstel, zo doe je dat!

• De gesprekstool geeft de mogelijkheid om met de jongere in gesprek te gaan  over zelfherstel. Wat heeft de jongere al gedaan, en wat kan hij nog meer doen? Door middel van de stellingen kan er een dialoog ontstaan. Een jongere merkt al snel of hij in een dialoog voert of in een interview zit. Zorg voor engagement, connectie met de jongere en onderzoek zijn perspectief, zodat je begrijpt waar hij vandaan komt.

• De jongere zijn levensverhaal (narratief) laten schrijven. Dit geeft hem de kans om te vertellen over zichzelf, waar hij vandaan komt en wie hij wil zijn in de toekomst. Door aandacht te hebben voor zowel verleden, heden en toekomst en hierbij uit te gaan van de krachten van de jongere kun je hem helpen om negatieve gebeurtenissen een plek te geven. En daarnaast met een positieve blik naar de toekomt te kijken. Het levensverhaal kan in woorden worden gemaakt, maar ook op andere creatieve manieren zoals met het schrijven van een rap, het maken van een tekening of een brief aan zichzelf.

Het opstellen van een levensverhaal (narratief) kan op verschillende manieren helpend zijn. De jongere kan zijn negatieve gedachtes herstructureren. Ook kan het levensverhaal bijdragen aan herstel met het netwerk en/of de maatschappij. Als de jongere kan uitleggen waar hij vandaan komt, waarom hij bepaalde dingen heeft gedaan  en waar hij nu naar toe wil, kan dit zorgen voor begrip voor de situatie van de jongere.

Ook bij het werken aan het levensverhaal is het belangrijk dat degene die dit proces begeleidt een open en geïnteresseerde houding heeft. Daarnaast is belangrijk dat de jongere zijn verhaal wil vertellen en hiertoe uitgenodigd wordt . Hier zijn een aantal voorbeeldvragen te vinden om de jongere te motiveren. Verder is het belangrijk het doel van het levensverhaal, en wat er verder mee gebeurd, vooraf goed te bespreken met de jongere.

Na de motivering en de uitleg, kunnen hulpmiddelen worden ingezet om verdere verdieping te zoeken. Een tijdlijn kan helpen om belangrijke gebeurtenissen in het leven van een jongere in kaart te brengen. Hier kan op ingezoomd worden tijdens het levensverhaal. Met een sociogram of genogram kan gekeken worden met wie de jongere zijn verhaal wil delen.

Vervolgens kan de jongere aan de slag met het schrijven of tekenen van zijn verhaal. De belangrijkste elementen uit de tijdlijn en gevoelens van de jongere hierover kunnen hierin verwerkt worden. Bespreek met  de jongere hoe hij zichzelf en de meegemaakte gebeurtenissen ziet. Als begeleider kan je de jongere helpen om te reflecteren en de sterke punten van de jongere te benoemen.

Het delen van het levensverhaal met het netwerk is een vast en belangrijk onderdeel. Daarom is het van belang dat de jongere vanaf het begin weet dat zijn verhaal gedeeld kan worden met de belangrijke mensen om hem heen. De jongere geeft zelf aan met wie hij het verhaal wil delen. Het delen van het verhaal met het netwerk draagt verder bij aan het herstel. Bij zowel de jongere als het netwerk dient er veel aandacht te zijn voor het feit dat dit het verhaal van de jongere is. Netwerk en jongere kunnen anders tegen de gebeurtenissen aankijken, maar het gaat om de beleving van de jongere.